€ 28,99
Anjet Daanje – Veelvuldig en alleen
Een vroege Daanje, uit 2003. Het gaat over onbetrouwbare herinneringen en een meerduidige waarheid, en over schuld. Bekende Daanje-ingrediënten dus. Minder overweldigend dan in De herinnerde soldaat en Het lied van ooievaar en dromedaris, maar toch ook heel fraai gedaan. Een jongen ligt al zeven jaar op bed, zonder ziek te zijn. Hij heeft die keuze gemaakt. Wat er zeven jaar geleden gebeurd is komt, met een parallelle gebeurtenis in het heden, langzaam aan het licht. Vintage Daanje.
€ 28,99
Virginia Cowles – Op oorlogspad
Een vroege oorlogscorrespondente met ballen en hoge hakken! De Amerikaanse Virginia Cowles was in de jaren 30 in Europa en maakte van zeer dichtbij (ballen) de Spaanse Burgeroorlog mee, de invasies van Polen, Tsjechië, Finland (apart!), Frankrijk … en zat aan tafel (hoge hakken) met Mussolini, Hitler, en Winston Churchill. Ook de Blitzkrieg op Engeland maakte ze van zeer dichtbij mee. Ze schrijft er onbevangen en met een ijzeren touch van humor over. Heel aparte invalshoek! Zeer de moeite waard.
Malinda Lo – Last Night at the Telegraph Club
Een jonge Aziatisch-Amerikaanse vrouw in San Francisco ontdekt in de angstige en benepen jaren 50 haar lesbische geaardheid. Ze sluipt geregeld uit huis om zich in een geheime nachtclub te vergapen aan openlijk lesbische vrouwen – vaak in mannenkleding – die daar vrijmoedig drinken, dansen en zingen. In haar milieu iets ongehoords. Letterlijk. Malinda Lo beschrijft op een toegankelijke en goedgetroffen toon de eerste echte liefde van een jong, kwetsbaar meisje.
Irmgard Keun – Het kunstzijden meisje
Uitgeverij Cossee was zo vriendelijk om de bestseller van de Duitse schrijfster Irmhard Keun uit 1932 te vertalen, Het kunstzijden meisje. Altijd spannend of het bestsellerschap zich na zoveel tijd opnieuw voordoet! Het is een lichtvoetig verhaal met een donkere achtergrond, prachtig passend bij de geest van die tijd. En met erg veel gevoel voor humor opgeschreven, en daar ontbrak het in die jaren natuurlijk wel eens aan. Het boek gaat over een typiste van een advocatenkantoor die iets anders wil dan een saai leven, namelijk een glanzend en rijk leven als glamour-ster. Dat gaat ze proberen, maar het lot van erg veel jonge meisjes indertijd, het leven als straathoer, loert dwingend en onophoudelijk. Toch echt leuk om te lezen!
Irmgard Keun was later in Parijs, waar ze naartoe moest vluchten toen haar populaire boeken op de brandstapel belandden, enkele jaren de minnares van Joseph Roth, een weinig trouwe en zoals bekend zeer drankzuchtige man. Over haar bestaan met hem schreef ze een geweldige roman vanuit het perspectief van een tienjarig meisje dat land in, land uit en hotel in, hotel uit wordt gesleept door haar ouders, in wie we direct Keun en Roth herkennen. Geweldig leuk voor Roth-liefhebbers natuurlijk, en opnieuw zowel lichtvoetig en erg grappig als hartverscheurend. Deze roman werd in 1938 door Querido in Amsterdam uitgegeven met de titel Kind aller Länder. Misschien gaat Cossee die enorm leuke (en trieste) roman ook wel laten vertalen!
Dave Eggers – The Eyes of the Impossible
Ook voor degenen aan wie kinderboeken niet zo besteed zijn is het nieuwe boek van Dave Eggers een hele dikke aanrader. Het boek is geschikt voor alle leeftijden. Het is geschreven vanuit het perspectief van een hond, altijd een riskant avontuur. Maar natuurlijk brengt Eggers het er briljant vanaf, met nog een geweldige twist aan het slot. De hond Johannes is met zijn scherpe waarnemingszin de ‘ogen’ van een drietal bizons dat de baas is in een park bij de zee. De oude wijze bizons spreken recht en zorgen voor harmonie. Johannes rapporteert aan hen alle veranderingen die zich voordoen in het park, zoals het steeds talrijker mensenbezoek en de bouw van een vreemd gebouw, waar hij gefascineerd staart naar de kunstwerken die erin tentoongesteld worden. Maar staan is gevaarlijk, want er wordt in het park gejaagd op hem door de Control-the-Animals people. En dan komt er een hele kudde vreemde beesten naar het park, geiten zijn het, en wordt alles anders. Dit is een warm-menselijk boek waar ik nog nét niet de tranen van in mijn ogen kreeg. Oooo, wat mooi. Wát een schrijver!
Slobodan Snajder – De reparatie van de wereld
Niet heel nieuw, nu wel in een gebonden editie van slechts € 25,- Een geweldig mooie roman, veelzijdig, origineel, krachtig en onthutsend. Het verhaal is gebaseerd op dat van de ouders van deze Kroatische auteur. Georg Kempf wordt op aandringen van keizerin Maria Theresia naar ‘Transsylvanië' gestuurd, het door de Turken verlaten gebied van melk en honing maar dat moesten ze wel zelf uit de grond stampen. Zijn zoon Georg Kempf, Duka in het Slawonisch, wordt Zwangswillige of freiwillig Gezwungene bij de SS; hij moet de oorlog in. Hij loopt over naar de Russen, en maakt ook deel uit van de partizanen onder Tito. Die weer nieuwe onvrijheden brengt. Hij maakt krankzinnig veel mee, wat letterlijk vanuit de kantlijn bezorgd wordt gevolgd door zijn ongeboren kind, dat zich terecht zorgen maakt of die geboorte er ooit wel van zal komen. Een briljante vondst. En een briljant boek.
Maggie Shipstead – Great Circle
Verrukkelijke onderdompelroman over een allesbehalve volgzame vrouw uit landelijk Montana in de jaren 20-50. Ze vliegt in een grote cirkel om de aarde, in de tijd dat het vliegen nog vrijwel in de kinderschoenen stond, en alles in de roman hangt ook prachtig met elkaar samen. Marian Graves is een jongensachtig type, dwars, dat één passie heeft: vliegen. Ze leidt een zéér afwisselend, avontuurlijk en eigenzinnig leven, onafhankelijk en zelfstandig tot op het bot. De tweede hoofdpersoon is Katie McGee, die in 2014 haar rol zal spelen in de verfilming van The Great Circle. Zij verloor als kind zelf haar ouders bij de crash van een klein vliegtuigje. Vooral de leukste vrouw, de vliegenierster, krijgt de meeste aandacht. Haar leven en liefdes boeien 655 bladzijden lang; echt een topboek.
Ian McEwan – Lessons
Fantástisch boek! We volgen Roland Baines van kort na WOII tot nu, in Libië, Duitsland en vooral Engeland. Tegen de achtergrond van de grote gebeurtenissen van de tweede helft van de twintigste eeuw – de periode die de hoofdpersoon gemeen heeft met de meeste van de lezers – weet McEwan een leven te schilderen dat ons allemaal heel bekend voorkomt en toch totaal anders is. Roland Baines wordt als tienerjongen van 11 of 14 verleid door zijn Engelse pianolerares. Ze houdt hem gevangen en wil met hem trouwen, maar dat vindt de jongen toch te gortig. Ze zal hem wel zijn hele leven blijven achtervolgen; in zijn hoofd dan. Hij trouwt met een Duitse vrouw die al even problematische ouders heeft als hijzelf. Ze verlaat hem en raakt spoorloos, hem achterlatend met een zoontje van een paar maanden. Alles in deze roman hangt schitterend samen, McEwan houdt met meesterhand de touwtjes vast.
Roland wordt geen dichter of concertpianist, geen jazzmusicus maar een wat dikkige, kale en verslonsde hotellobbypianist. Wel een schat van een vader voor zijn zoontje. Aan het slot van de roman, die geen moment inzakt, ontlokt hij een opmerkelijke biecht aan zijn vroegere pianolerares, én heeft hij een eenmalige ontmoeting met zijn ex-vrouw, die een beroemde Duitse schrijfster kon worden door hem en haar zoontje van zich af te schudden en toch altijd alleen van hen gehouden heeft. Zeer fijne roman!
A.M.Homes – The Unfolding
Perfect geschreven roman over de Amerikaanse Boze Witte Man. Hij bestrijkt de periode van november 2008 toen Obama de verkiezingen won, een mokerslag voor de witte Big Guy (in wie we ook een zekere Trump menen te herkennen), tot aan Obama’s inauguratie waarbij Big Guys dóchter hem nota bene de hand schudt. Het gezin van pater familias Big Guy valt net als de hele maatschappij uit elkaar: de dochter heeft een crisis, moeder is alcoholverslaafde en Big Guy zoekt steun bij andere Boze Witte Mannen. In het boek fileert Homes het gezin, en daarmee de Amerikaanse samenleving. Op de achtergrond zie je als lezer voortdurend Donald Trump en de bestorming van het Capitool. Supergoed gedaan!
Konstantin Paustovski – Lichtend water
Bundeling van drie romans: De romantici, De Baai van Kara-Bogaz en De Zwarte Zee. De Romantici uit 1935 was de (gelukkig zeer autobiografische) debuutroman van Paustovski. Hij is op zijn allerbest in de bekende autobiografische serie Het verhaal van mijn leven, onlangs heruitgegeven, maar iets daarvan is al te merken in zijn debuutroman. Die gaat over een aandoenlijke groep jonge mannen en een enkele vrouw rond de Zwarte Zee die onburgerlijk willen zijn en vrij van de tsaristische Russische dwang. Die Zwarte Zee is eigenlijk de heldin van de gelijknamige roman, waarin de auteur allerlei verhalen bij elkaar bracht waarin de Zwarte Zee een rol speelt. Losser dan De romantici, veel losser, maar ook heel erg fijn om te lezen.
Gabriele Tergit - So war 's eben
Ging haar bekende roman Effingers uit 1951 over vier generaties van drie Duitse families in de aanloop naar WOII, in So war’s eben komen maar liefst 74 personages voor. Een superhandige bladwijzer met daarop de personages in groepen biedt – gedurende heel het boek – uitkomst. Effingers hield vlak voor de oorlog op, maar deze roman loopt van 1898 tot ver in de jaren vijftig en volgt de personages, van wie de meeste vervolgd werden, tot in de emigratie waar ook de schrijfster terechtkwam. Een bijzonder fraai stuk in de roman is dan ook een gedeelte over de joodse kolonie in het naoorlogse New York, dat schrijnend is om alles en iedereen die verloren zijn gingen. In de jaren vijftig kreeg de auteur het boek niet uitgegeven – hetzelfde lot dat Het Achterhuis aanvankelijk ook trof – maar door het succes van Effingers is het er nu toch. Hard werken, mooi boek.
Nino Haratischwili – Het schaarse licht
Het handigheidje met de bladwijzer (zie hierboven) haalde uitgeverij Meridiaan gelukkig ook uit met de nieuwe, dikke roman van de Georgische schrijfster van Het achtste leven van Brilka. De bladwijzer is ingedeeld naar de bewoners van een aantal huizen vlak bij elkaar in een hofje in Tbilisi. De schrijfster haalde een geslaagd slimmigheidje uit met haar personages: ze laat drie jonge vrouwen in Brussel een tentoonstelling bekijken met foto’s uit hun gezamenlijke jeugd die gemaakt zijn door de ontbrekende vierde vrouw. Zo kan de schrijfster makkelijk heen-en-weer springen in de tijd, wat extra diepte aan haar personages geeft. Die vier meiden in Tbilisi speelden samen, hadden lief en haatten, en probeerden zo goed mogelijk de Russen te weerstaan – want het was oorlog. Vooral een mannending; daar laat de schrijfster geen twijfel over bestaan. Bendes bestaande uit hun broers leefden van smokkel en het ‘beschermen’ van winkels, en moordden elkaar uit om de heilige wraak. Loeiboeiend en goedgeschreven roman.
Guzel Jachina - De trein naar Samarkand
Tataarse auteur van onder andere Zulajka opent haar ogen en Wolgakinderen. In De trein naar Samarkand beschrijft ze een gruwelreis dwars door Rusland, in een trein volgepakt met 500 uitgehongerde kinderen op weg naar Toerkestan, waar misschien wél eten is. Het kindertransport lijdt tijdens die reis verschrikkelijke ontberingen, en wordt bij tussenstops overal geconfronteerd met schrijnende gevolgen van de hongernood die één man, Stalin, op zijn geweten heeft. Door creatief optreden van de treincommandant gaan er onderweg ‘maar’ 100 kinderen dood, wier plekken hij tegen de regels in opvult met nieuwe uitgemergelde kinderen. Tussen hem en de struise en strenge commissaris ontstaat een nogal sentimentele liefdesrelatie die niet in het boek had gehoeven, maar die doet verder niets af aan de spanning.
Julie Otsuka - The Swimmers
Wonderschoon boekje! Met onontkoombare elegantie geschreven. Het valt eigenlijk in twee delen uiteen: het eerste gaat over een gemengd gezelschap van zwemliefhebbers die trouw elke week hun baantjes trekken in een oud buurtzwembad. Het verhaal leidt eigenlijk nergens toe; de lezer laat zich kabbelend meevoeren, maar langzaamaan ontstaat er onrust over een barst in het bad, die steeds groter wordt. Niet ‘that’s how the light gets in’, maar eerder out. In het tweede deel neemt de schrijfster resoluut het onderwerp onder de loep: haar moeder, die ene nogal vergeetachtige zwemster, die beetje bij beetje dement aan het worden is. Dat zet niet alleen het voorgaande in een bijzonder licht. De dochter zoomt in op het leven van haar moeder, gedwongen om in het contact een eindeloos geduld te betrachten, waaronder ook de tijd waarin haar van oorsprong Japanse ouders tijdens de Tweede Wereldoorlog in een concentratiekamp in de VS moesten verblijven. Wonderschoon boekje!
Anjet Daanje – Het lied van ooievaar en dromedaris
Waar te beginnen? Was haar De herinnerde soldaat het beste boek van het jaar tot lang na verschijnen in 2019, nu is Het lied van ooievaar en dromedaris zonder enige twijfel de ríjkste roman van het jaar 2022! Wat een auteur. 655 heerlijke bladzijden met een door alle rijkdom niet zomaar even na te vertellen verhaal. Dat gaat over het leven – maar vooral de dood – van een vrouw die gebaseerd is op de schrijfster Emily Brontë, met haar even legendarische schrijvende zussen uit het domineesgezin een godsgeschenk voor een creatieve auteur als Anjet Daanje. Ze verplaatste zich zó in haar personage, dat ze zelfs gedichten van Brontë vertaalde en nieuwe schreef in haar geest en stijl. Die verschenen apart onder de titel Dijende gronden, net als de roman vormgegeven door haar al even creatieve broer. De herinnerde soldaat is wat minder lastig dan Het lied van ooievaar en dromedaris, maar beide romans zijn de inspanning ruimschoots, maar dan ook ruimschoots meer dan waard.
Edward Wilson-Lee – The Catalogue of Shipwrecked Books
Heel opmerkelijke roman voor boekenliefhebbers en – verzamelaars: een onechte zoon van Columbus gaat scheep naar Latijns-Amerika om ‘zijn’ gebieden te inspecteren, maar is feitelijk alleen maar geïnteresseerd in het verzamelen van boeken. Ook in Europa reist hij stad en land af op zoek naar zeldzame handschriften en vroege drukken, om aan zijn almaar uitdijende verzameling toe te voegen. Hij bouwt speciale huizen om zijn bibliotheek van 20.000 titels te kunnen herbergen, en schrijft en passant een encyclopedie van Spanje, eeuwen voordat Diderot in Frankrijk dat genre uitvond. Wilson-Lee schrijft het allemaal heel spannend op, en niet te missen is de schitterende passage over de vraag hóe Hernando zijn verzameling het beste kan catalogiseren en ordenen: op alfabet, dat was toen nog helemaal niet vanzelfsprekend! Op land? Op kleur? Op formaat? Het komt allemaal langs en is onverwacht reusachtig onderhoudend.
Colm Tóibín – The Magician
Een Ier die een geromantiseerde biografie schrijft van de Duitse auteur Thomas Mann en de zijnen – waarom niet? The Magician, waarvan de titel natuurlijk verwijst naar het grote werk De Toverberg, volgt het leven van de tovenaar vanaf 1891, toen de auteur al een heel een aparte jongeman was in Lübeck, zijn geboortestad. Hij maakt twee wereldoorlogen mee en sticht als homoseksueel een groot gezin met beroemd geworden kinderen als Erika Mann, Golo Mann en Klaus Mann. Niet alleen zijn (onder familieleden volgens Tóibín bekende) homoseksualiteit is een leidmotief in het boek, maar ook de nogal talrijke zelfmoorden die zich in zijn familie hebben voorgedaan. Zoals bekend was zijn positie tijdens de Tweede Wereldoorlog, toen hij ondanks aandringen van zijn kinderen lang weigerde zich uit te spreken tegen het antisemitisme van de nazi’s, behoorlijk omstreden. Wat bijblijft van deze roman is ook de grandioze discipline in het schrijven die de Magiër (ook zijn gezin noemde hem zo) aan de dag legde. Elke morgen schreef hij, onverstoorbaar, zelfs tíjdens het inschepen op de boot waarop hij uiteindelijk Europa zou ontvluchten. Zijn geliefde vrouw en enkele kinderen stonden nog op de kade, dat ze meekonden was nog helemaal niet zeker, maar hij ging zitten schrijven. Een humoristisch type was Thomas Mann bepaald niet, maar dat Titanic-achtige beeld is toch wel grappig en navrant.
Julian Barnes – Elizabeth Finch
Zo’n titel die in de mindere boekhandel nog wel eens kan belanden op de F in plaats van de B. De gebonden uitgave is, anders dan de Nederlandse paperback, schitterend vormgegeven in een fraai blauw met gaten erin waardoorheen stukjes te zien zijn van een foto van de geportretteerde geliefde. Barnes kan práchtig schrijven over vroegere liefdes, en hier betreft dat een oudere vrouw, een lerares, op wie een puberjongen dramatisch verliefd wordt. Zij is classica, wat Barnes helaas de gelegenheid biedt om een fors stuk van de roman te lang uit te weiden over de klassieke oudheid. Over de oude liefde is het wel weer bijzonder mooi geschreven.
Julian Sancton – Madhouse at the End of the Earth
In 1897 gaat het Belgische schip de Belgica op weg naar de zuidpool, om Antarctica in kaart te brengen. Aan boord een bijeengeraapt zooitje mannen, de een nog kleurrijker dan de andere, met ieder een ander motief voor het maken van een spannende ontdekkingsreis. Want spannend wórdt het, als het schip vast komt te zitten in het ijs, en de bemanning een winter lang moet zien te overleven in de meest barre omstandigheden. Een stel knettergekke mannen bij elkaar op een klein en bedompt houten schip (en een douche ho maar), op elkaar aangewezen maar zonder warme onderlinge band. Cook en Amundsen, die beiden later nog wereldberoemd zouden worden met hun poolreizen, maakten deel uit van deze bemanning. Het verhaal is waargebeurd, en regelmatig rijzen de lezer de haren te berge. Warm aanbevolen, brrrr.
Adriaan Volk – Later als ik vliegen kan
Debuut van een jonge auteur die opgroeit in benauwend kerkelijke kring, wat hem de valse, krenkende en gevaarlijke overtuiging meegeeft dat hij weliswaar gevoelens voor jongens heeft, maar natuurlijk gewoon zal trouwen met een meisje uit de kerk. Geïndoctrineerd door de misvatting van zijn kerk dat homoseksualiteit niet bestaat raakt hij mentaal totaal uit balans en moet voor zijn geestelijke gezondheid in therapie op een waddeneiland, waar hij tot aardverschuivende inzichten komt. De kracht van de auteur is dat hij zich ook heel goed weet te verplaatsen in de andere deelnemers van de therapiegroep, wat roerende maar ook humoristische scènes oplevert. Nummer 99 in de Hebban-lijst van 100 beste regenboogboeken, maar bij het opstellen daarvan was het boek nog maar nauwelijks uit.
Tom Lanoye – De draaischijf
Zoals we weten is de Vlaming Tom Lanoye niet karig in zijn proza, en ook De draaischijf is weer een feest van woorden en zinnen. De roman speelt tijdens de Tweede Wereldoorlog in Antwerpen, in toneelkringen, wat de auteur de gelegenheid geeft om nog eens extra theatraal uit te pakken. Heerlijk! Met doemend op de achtergrond de Faust-figuur schildert Lanoye de ondergang van een theaterregisseur, gehuwd met een Joodse vrouw en wiens broer dweept met de SS, die denkt dat hij de nazi’s en hun Belgische aanhangers te slim af kan zijn. Curieus detail in deze denderende roman is de draaischijf uit de titel, een spectaculair technisch decorstuk in de Koninklijke Schouwburg in Den Haag, waar de nazikopstukken allemaal naar kwamen kijken – terwijl in de zolder erboven ondergedoken Joden door een kiertje angstig het publiek bekeken.
Curzio Malaparte – De Wolga ontspringt in Europa
Trek met de Italiaanse schrijver mee Oekraïne in, in 1941, als oorlogscorrespondent met de Duitse troepen mee. Fascinererende leesstof, zelfs al toont de schrijver wat al te veel lust in de brute soldateske kracht van de fascisten. Kern van zijn betoog (zie de titel) is dat het communisme dat zij bestrijden niet een rare Aziatische uitvinding is, maar nadrukkelijk een Europese. Gewéldig geschreven en juist nú te lezen!
Juli Zeh – Onder buren
De Duitse titel van deze roman is Über Menschen, en dat is even beladen als relevant. Deze erg interessante Duitse auteur (*1974) schreef eerder de titel Unter Leuten (Onder mensen), waarbij de lezer natuurlijk meteen moet denken aan Unter- of Übermenschen. In Onder buren (wég associatie!) vestigt een jonge Duitse vrouw, stadsmoe, zich met haar hondje op het (Oost)Duitse platteland in een vervallen maar veelbelovende boerderij. Als je het wilt zien tenminste. Ze werkt zich al meteen volstrekt over de kop om de verwilderde tuin te fatsoeneren zodat ze er haar eigen groente kan gaan verbouwen, maar houdt moed. Haar buurman, dat is andere koek. Een bierhijsende neonazi met tatoeages, die luidruchtig in een caravan huist met een nogal verwaarloosd klein meisje. Zonder het verloop te verraden: de lezer komt mét de hoofdpersoon voor de vraag te staan wie nu eigenlijk van hoger moreel niveau is; zij met al haar afvalscheidende keurigheid of die woeste buurman. Schitterende roman.
Nina Polak – Buitenleven
Groot gebracht door de uitgever, die toen nog niks van de huidige boerenopstand kon weten. In Buitenleven ontsnapt een stel aan de randstedelijke drukte en vestigt zich in het rustiger noorden des lands, echter toevallig wel pal aan de drukbewandelde Pieterpad-route. Hun relatie wankelt, en komt nog meer onder druk te staan als een charismatische psychiater uit de buurt – ook import, ook lesbisch – haar pijlen op het stel richt. Zíj wordt belaagd door boze trekkerboeren, en het loopt allemaal weinig florissant af. Heel onderhoudend en vaak grappig.
Julia Franck – Werelden uit elkaar
Net als Juli Zeh een fijne Duitse auteur om te volgen, Julia Franck (1970). Rug aan rug was een redelijk succes, en met Werelden uit elkaar borduurt ze voort op het (autobiografische) onderwerp: een onaangepaste artistieke moeder die haar moederlijke taken verwaarloost waardoor de kinderen al vroeg veel te zelfstandig worden – en niet ongeschonden. In het nieuwe boek geeft ze die moeder ook weer een op zichzelf gerichte moeder, die al even gekweld werd door haar levensomstandigheden, en blijkt de dochter (= de auteur) op haar beurt als derde in een rij een ellendig leed in haar leven te moeten doorstaan. Drie vrouwen, drie zware levens, en op de achtergrond heel de Duitse geschiedenis van de twintigste eeuw, gezien door ogen van niet erg doorsnee vrouwen. Zeer goed geslaagde autofictie. Lees ook vooral De middagvrouw (over de als kind op een station achtergelaten vaderfiguur) en Rug aan rug.
Martin Hendriksma – Aan zee
Na de Rijn waagt Hendriksma zich met zijn nieuwe boek aan de kust van Nederland, van Cadzand tot Rottumeroog. In allemaal zeer boeiende verhalen, ook heel goed apart van elkaar te lezen, schildert hij een beeld van het gebied dat ons allemaal zo dierbaar is maar niet altijd navenant behandeld wordt: de kust. Net als met zijn boek over de Rijn werd ook Aan zee (onder de titel Langs de kust) voor tv bewerkt met in de hoofdrol (naast de kust) het herenduo Martin Hendriksma en Huub Stapel. Vijf afleveringen, vanaf zaterdag 27 augustus 2022 om 20.35 uur op NPO 2. Maar lees vooral óók het boek!
Anjet Daanje: De herinnerde soldaat
Een onbekende auteur, een onbekende uitgeverij ... en dan toch (mijn) beste boek van het jaar! De scenarioschrijfster Anjet Daanje publiceerde in 2019 de vuistdikke roman De herinnerde soldaat, die ruim een jaar later (na een late maar juichende recensie in de NRC) opeens heel goed ging lopen. Terecht, want het is werkelijk een práchtige roman! Laat dit boek niet aan uw neus voorbij gaan. De schrijfster schoffeert de ene regel na de andere die wij op school hebben meegekregen - een zin nóóit met 'En' beginnen; nooit twee zinnen op dezelfde manier beginnen - en ze komt er niet alleen mee weg, nee, ze imponeert de lezer die onherroepelijk door de knieën gaat en zich over moet geven. En dan vervolgens beloond wordt met een schitterend literair werk, waarvan de plot ook nog eens spannend is. De Eerste Wereldoorlog is afgelopen en een soldaat wiens geheugen compleet is verdwenen wordt opgenomen in een gekkenhuis (toen heette dat nog zo). Een jonge vrouw met een paar kinderen herkent hem aan een litteken onder zijn haar en neemt hem mee naar huis, vastbesloten hem zijn geheugen terug te geven. Zij bestierteen fotowinkel waar hij zich nuttig maakt door te poseren als soldaat tegen een achtergrond van België in oorlog, een favoriet prentje voor vrouwen die hun echtgenoten verloren in de oorlog. Julienne, de vrouw, helpt hem zijn herinneringen terug te vinden door consequent de hare aan hem te vertellen, in een soort hypnotiserende cadans (die nog versterkt wordt door al de zinnen die met 'En' beginnen...). Pas gaandeweg het boek (538 blz!) bekruipt de lezer het gevoel dat er iets niet klopt. Die foto's, die worden geretoucheerd... Die herinneringen, die worden welhaast opgedrongen... En waar was Julienne eigenlijk, tijdens de oorlog? Verder verklap ik niks. Lezen, die Herinnerde soldaat!
Gerda Blees: Wij zijn licht
Gebaseerd op een waargebeurd drama en toch tot een literair hoogstaand boek verwerkt: Gerda Blees (1985) deed het. In Wij zijn licht volgt de lezer in korte, pregnante hoofdstukken het overlijden van een woongroepbewoonster die zódanig opgaat in het leven van licht en liefde dat ze uiteindelijk versterft. Die hoofdstukjes zijn allemaal geschreven vanuit een heel ander en wonderlijk perspectief, beginnend met steeds dezelfde woorden: Wij zijn ... Zo is er het perspectief van de nacht, van het lichaam van Elisabeth, van een cello, van een sinaasappelgeur - je kunt het zo gek niet bedenken. Eerst denk je: wat maak je me nou? maar als je overstag gaat werkt het fantastisch! Echt een pareltje van een roman.
Judith Fanto: Viktor
Van deze prachtige debuutroman zijn in korte tijd reeds 30.000 exemplaren verkocht. Inmiddels is ook een Duitse vertaling gemaakt, die binnenkort gaat verschijnen - met veel tam-tam. In dit boek verweeft de schrijfster, Judit Fanto, twee verhaallijnen die beide een flinke dosis "waargebeurd" bevatten. In de ene verhaallijn, die zich afspeelt in Wenen tussen de twee wereldoorlogen (er zijn oninteressantere settings denkbaar), speelt een Viktor Rosenbaum de rol van zwart schaap in een rijke joodse familie totdat de Anschluss in 1938 hem de kans geeft zich te ontpoppen als een held en mensenredder. De andere verhaallijn gaat (ongeveer in het hier en nu) over een jonge vrouw (ongeveer de auteur) die worstelt met haar joodse afkomst en maar niet kan begrijpen waarom er over oom Viktor zo gezwegen wordt. Ze besluit haar familieachtergrond te onderzoeken en stuit op een onwaarschijnlijk maar waar familiegeheim. De Duitse pers heeft al voor verschijnen veel interesse getoond in deze roman. Het is ook echt een aanrader!
Józef Wittlin: Het zout der aarde
320 pagina's waarin hoegenaamd niets gebeurt - je moet er maar zin in hebben. Toch is de beloning voor de lezer van Het zout der aarde enorm. In deze pas laat tot meesterwerk gebombardeerde roman (vertaald uit het Pools) van de met Joseph Roth bevriende schrijver Józef Wittlin bereidt een doodgewone man zich voor op de Eerste Wereldoorlog. Piotr is een eenvoudige baanwachter in wat nu het grensgebied tussen Oekraïne en Roemenië is, en maakt deel uit van de bevolkingsgroep der Hoetsoelen. Hij is niet getrouwd, want hij wacht nog op een bruid die mooi en ook rijk is. Intussen slaapt hij met een vrouw die voor hem kookt, maar met haar kan hij niet trouwen omdat ze geen maagd meer is. Zijn hele waardigheid ontleent hij, analfabeet die niet weet wat links of rechts is en als lastdrager werkzaam op een piepklein stationnetje, aan de baanwachterspet die hij mag dragen als hij de opgeroepen baanwachter opvolgt. De helft van de roman speelt zich af rond dat stationnetje, waarlangs treinen vol oorlogsmaterieel en soldaten naar het oosten trekken en na een tijdje weer zwaargehavend terugkeren, en in de 'kazerne' waar zijn lichting kanonnenvlees wacht op een marsorder. Wat het boek zo bijzonder maakt is nu juist dat er zo weinig gebeurt, wij kunnen natuurlijk in retrospectief allerlei onzekerheden en bange vragen van de soldaat-in-wording invullen, wat zijn verwachtingen des te navranter maakt. Met een bijzonder gevoel voor humor - anti-joodse sentimenten worden bijvoorbeeld als volstrekt vanzelfsprekend voorgesteld - schreef Wittlin een fantastische anti-oorlogsroman, die de lezer bedroefd achterlaat louter omdat het boek geen forse trilogie geworden is, zoals gepland. De manuscripten gingen verloren bij de vlucht van de joodse auteur naar Amerika voor aanvang van die andere wereldoorlog.
Annie Ernaux: De jaren
De Franse schrijfster Annie Ernaux (1940) heeft haar zorgvuldig in elkaar gezette relaas over de periode 1940-2021 in Frankrijk opgezet als een "onpersoonlijke autobiografie". Ze vertelt, vaak aan de hand van een familiekiekje, haar persoonlijke geschiedenis van de afgelopen halve eeuw, en probeert dan telkens haar eigen herinneringen en meningen-van-toen in een veel breder kader te trekken. Als ik me niet vergis (maar zeker weten is moeilijk, er staan helaas géén noten in haar boek) vergelijkt ze haar methode zelfs met die van Vassili Grossman in diens overweldigende Leven en lot. Dat niveau haalt Ernaux niet, bij lange na niet zelfs. Maar De jaren is wél een heel onderhoudende roetsjbaan langs allerlei (halfvergeten) feiten en Aha-Erlebnisse uit de genoemde periode. Haar eigen belevenissen (opklimmen op de sociale ladder, een mislukt huwelijk, de Vietnamoorlog, een eetstoornis - niks nieuws maar juist veel herkenbaars) tegen een heel Franse achtergrond. Recensente Margot Dijkgraaf, toch zeker niet de eerste de beste, vergelijkt haar boek in de NRC zelfs met de romancyclus Op zoek naar de verloren tijd van zo'n andere grootheid, Marcel Proust. Nee, De jaren kan prima op eigen benen staan. Dan is het een soms door moeilijke woorden lastig leesbaar verhaal over een o zo bekende en toch bijna vergeten tijd.
Julian Barnes: The Only Story
Die allereerste liefde, en hoe je daar eigenlijk nooit meer van geneest…
In zijn analyserende en toch prachtige stijl onderzoekt de auteur een verpletterende liefde van een 19-jarige student voor een veel oudere, getrouwde vrouw. Het gaat van hemelhoogjuichend gestaag naar een verschrikkelijk dieptepunt. En onderwijl gaat de lezer net als de verteller steeds meer twijfelen aan de oprechtheid van het geheugen van de man die terugkijkt. Een schítterende roman!
Robert Seethaler: De Weense sigarenboer (Der Trafikant)
Een verrukkelijk boek van de Oostenrijkse auteur die dat andere heerlijke boek schreef, Een heel leven (Ein ganzes Leben): Robert Seethaler. In De Weense sigarenboer maken we kennis met een jonge knaap van het platteland, die in de grote stad Wenen een bestaan probeert op te bouwen als knecht van een kioskhouder. Van een Jóódse kioskhouder, in 1937, wiens klantenkring onder anderen een zekere Sigmund Freud omvat. De aandenderende tragiek laat zich raden, maar Seethaler weet met zijn subtiele stijl de grootste drama’s zelfs nog met een zweem van superieure humor te schilderen. Was dit het Beste Boek van 2017 misschien…?
Martin Michael Driessen: De pelikaan
Prachtig omslag, dito inhoud. Driessen maakte al indruk met zijn haast ouderwetse stijl in de verhalenbundel Rivieren en met De pelikaan bevestigt hij die perfect. Twee mannen, doodgewone mannen, in een dorp dat middenin de Balkanoorlog belandt. Die oorlog blijft ver op de achtergrond, alle aandacht gaat naar het verknopen van de beide doodgewone mannenlevens in een wervelende destructieve dans.
Martin Hendriksma: De Rijn
De schrijver/journalist Hendriksma reisde de Rijn na, van oorsprong tot monding in de zee, en schreef daarover een allemachtig onderhoudend boek vol verrassende anekdotes en prachtige verhalen die het complete zijn van Europa medebepaald hebben. Geert Mak heeft er een geduchte concurrent bij!
Hanny Michaelis: Lenteloos voorjaar. Oorlogsdagboek 1940-1941
De dichteres en latere echtgenote van Gerard Reve blijkt als gymnasiaste en jonge vrouw tijdens de oorlog een omvangrijk dagboek te hebben bijgehouden. In dit eerste van twee mooi gebonden Van Oorschot-delen: bijna 1000 bladzijden over kalverliefdes, schoolperikelen, onenigheden met ‘het ouderpaar’, en veel onbekommerd verwoorde meningen over talloze gelezen boeken in diverse talen. Haar even onbekommerde minachting voor ‘hbs-volk’, om nog maar te zwijgen van nsb-volk, is een van de bronnen van vreugde in deze uiterst lezenswaardige dagboekaantekeningen.
Pieter Waterdrinker: Tsjaikovskistraat 40
Autobiografisch verhaal van de in Sint Petersburg woonachtige journalist en schrijver Waterdrinker. Hij belicht gebeurtenissen rond dé Russische Revolutie, maar ook die rond latere en huidige revoluties. Erg prettig leesbaar, prettig eigenwijs en met een evenzo prettige bladspiegel – ruim gezet! Heel fijn winters leesvoer.
Guzel Jachina: Zulajka opent haar ogen
Echt gebeurd en helemaal doelbewust uit het (Sovjet)geheugen weggewist: in 1930 verdreven de communistische Russen met harde hand de boeren uit Tartarije, een gedeelte van het Sovjetimperium waar veel moslims woonden. Zij vielen ten prooi aan de ‘dekoelakisatie’, de deportatie van bijna 2 miljoen boeren die, omdat ze misschien een knecht hadden of wat vee, als ‘rijke koelakken’ werden beschouwd door Stalin. De Zulajka in dit boek is de grootmoeder van de auteur; het verhaal is zo of ongeveer zo gebeurd.
Zulajka’s man wordt doodgeschoten door de communisten omdat hij een handje graan niet afgestaan zou hebben, zijzelf, een volstrekt van haar man afhankelijk vrouwspersoontje, wordt op transport naar Siberië gesteld, naar een nog door de gevangenen op te bouwen kamp. De treinreis vol verschrikkingen erheen duurt een half jaar, het kamp moet letterlijk vanaf de grond zonder hulpmiddelelen of gereedschap worden opgebouwd. Zulajka blijkt zwanger te zijn en haar baby, een jongetje, doorstaat op wonderbaarlijke wijze de bevalling en zijn jeugdjaren in het kamp daarna.
De moordenaar van haar man is de kampcommandant en tussen hen beiden ontspint zich een bijzondere relatie. Dat is misschien een beetje een zoet accentje in de roman, maar verder beschrijft dit bijzondere boek niets dan verschrikkingen. De schrijfster is met dit boek genomineerd voor de Internationale Man Booker Prize. Lees het maar, erg bijzonder!
Aleksandr Skorobogatov: Cocaïne
Van de Antwerpse Rus Skorobogatov verscheen eerder het ultieme verhaal over jaloezie: Sergeant Bertrand. Meesterlijk! Nu is er Cocaïne, een veel nadrukkelijker Russisch absurdistisch verhaal. Het is een razende opeenvolging van koortsdromen eigenlijk, komisch en wrang, over het missen van een geliefde. Laat u meevoeren, geef u over. Heerlijk!
Johan Harstad: Max, Mischa & het Tet-offensief
Ook al ben ik op blz. 600 pas op de helft, toch durf ik al te zeggen dat dit een fantástisch en heerlijk boek is.
Een prachtige liefdesgeschiedenis, tegen een sprankelende achtergrond van zeer diverse maar allemaal NIEUWE Amerikanen in de VS van 1968 tot nu. Immigranten dus, en daarmee ook een uiterst actuele roman. Wanneer ben je ergens thuis?
Met veel referenties aan film, literatuur en vooral toneel. 1232 blz, € 29,99
Léon de Kort: Tom Dumoulin, argeloos als een vlinder
De grote wielrenner uit Limburg in een mini-biografie (of: biografietsje). Dumoulin won op spectaculaire wijze de Giro. Helaas doet hij niet mee aan de Tour de France, maar we hebben een heel aardig boekje over hem. Het werd geschreven door wielerverslaggever Léon de Kort, die in ronkend wielerproza de carrière van de ‘argeloze vlinder’ Tom Dumoulin schildert. Klein, fraai en gebonden uitgaafje, € 4,95
Hanna Bervoets: Fuzzie
Mag het een tikkeltje ánders zijn? In deze vierde roman van aanstormend talent Hanna Bervoets speelt een pluizig bolletje, zoiets als een wuppie, een belangrijke en absurdistische rol. Verder gaat dit bijzondere boek natuurlijk gewoon over de liefde… Van harte aanbevolen!
Adriaan van Dis: In het buitengebied
Altijd heerlijk om te lezen, en nu ook met een smartelijke rol voor de schrijver zelf.
Of… ís hij dat wel echt, die wat wonderlijke Van Dis in dit boek? Met zijn schitterende verteltalent houdt hij de lezer stevig aan zich vastgekluisterd. Lezen hoor!
