Boekbesprekingen

'Ik zou graag met Willem Verhulst een sigaartje roken en hem willen begrijpen'; deze regel is een parafrase van een notitie in het boek 'De opgang' van Stefan Hertmans. Deze Vlaming Willem Verhulst gelooft evenzeer in het nazisme als zijn Hollandse vrouw in God. Het begripvolle antwoord op het SS-verleden van Verhulst gaat Hertmans niet geven. Daarentegen beschrijft Hertmans wel de omstandigheden waarom zoveel Flaminganten de zijde van de Duitse bezetter kozen en dat zijn oorsprong vindt in de scheiding van een Frans- en Nederlandstalig België. Het huis in Gent waar de familie Verhulst met drie kinderen de oorlog ingaat zal decennia later door de jonge student Hertmans bewoond worden.Pas veel later zal de schrijver in de memoires van Adriaan Verhulst 'Zoon van een "foute" Vlaming' (2000) lezen dat het huis momenteel bewoond wordt door Stefan Hertmans. Na deze naamsvermelding in het boek van de hoogleraar waar Hertmans nog college van heeft gekregen, besluit hij research te gaan doen. Het wordt hem vergemakkelijkt vanwege het feit dat de twee, inmiddels hoogbejaarde, dochters nog in leven zijn en een archief bezitten van dagboeken van Willems vrouw Mientje en manuscripten van Willem uit zijn detentieperiode. Willem wordt geportretteerd als een gewetenloze charlatan die veel anti-fascisten op lijsten weet te plaatsen, alsmede Joodse Gentenaren. Daarbij zal hij zich leren kennen als een man die zijn Mientje dagelijks seksueel bedriegt. Een zure rode draad in het verhaal omdat juist zij zich onbaatzuchtig en pacifistisch opstelt. Met behulp van zijn bronnen en zijn eigen fantasie bouwde Hertmans een roman die staat als een monument. Op de een of andere manier komen dit soort verhalen vanzelf op zijn pad, getuige 'Oorlog en terpentijn' en 'De bekeerlinge'. Moge er nog vele op zijn pad neerdalen.