Op 1 november 1755 werd Lissabon getroffen door een verwoestende aardbeving. Waar kwam dit onheil vandaan? De aardbeving leek het einde van de wereld maar bleek het begin van een grote nieuwsgierigheid naar de wereld onder de grond en haar geschiedenis. Deze fascinatie wordt in dit boek beschreven in acht hoofdstukken over aardbevingen en vulkaanuitbarstingen, ontdekkingen van prehistorische dieren en menselijke voorouders, het opdiepen van delfstoffen, het graven van tunnels en metro's, en de verbeelding ervan.
De filosoof Voltaire schreef over de aardbeving van Lissabon en de schrijver Goethe beklom de Vesuvius. De fossielenverzamelaar Mary Anning zocht prehistorische fossielen langs het strand van Lyme Regis. De fotograaf Nadar fotografeerde menselijke voorouders in de catacomben van Parijs. Vincent van Gogh daalde af in de mijnen in de Borinage. De ingenieur Isambard Kingdom Brunel groef zijn tunnel onder de Theems. Jules Verne schreef zijn bekende 'Reis naar het middelpunt der aarde'. Tot slot werd de operazanger Enrico Caruso met een schok wakker door de aardbeving in San Francisco op 18 april 1906.
De aardbevingen van Lissabon in 1755 en San Francisco in 1906 vormen het begin en het einde van deze reis door de aarde.
Terwijl Robert Verhoogt aan dit boek schreef waren er aardbevingen in Groningen door de winning van fossiele brandstoffen, barstten vulkanen uit, is de NoordZuidlijn gerealiseerd en wordt met het Antropoceen een nieuw tijdvak toegevoegd aan de geschiedenis van de aarde. De auteur besluit zijn boek met een nawoord en een reflectie over de negentiende eeuw in het licht van de actuele discussie over het Antropoceen. Dit nieuwe tijdvak sluit aan op de negentiende eeuw en plaatst tegelijkertijd deze periode in een andere perspectief. Op reis door de aarde beoogt een nieuwe dimensie te belichten van de negentiende-eeuwse cultuur: de wereld onder de grond.
Dr. mr. Robert Verhoogt (1971) is kunsthistoricus en jurist en publiceerde eerder over kunstreproductie, Vincent van Gogh, de negentiende-eeuwse kunsthandel, auteursrecht en de geschiedenis van de ballonvaart. Daarnaast is hij senior beleidsadviseur bij de Directie Erfgoed en Kunsten van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.
